Bastides zijn de verdedigbare steden uit de middeleeuwen (gesticht tussen 1222-1373). Ze zijn in zuidwest-Frankrijk te vinden. De oudste bastide (1222) is Cordes (Tarn).
Op diverse plaatsen, verspreid door het land, werden bastides (verdedigbare steden) gevestigd. De bevolking daarvan kreeg speciale privileges.
Verschillende gemeenten hebben in hun naam het woord bastide. Deze zijn in het verleden dan ook als bastide opgebouwd. Vele andere gemeenten zijn eveneens als bastide gesticht, ook al is dat niet in de plaatsnaam te herkennen.
Niet alleen in de naam is bij veel gemeenten geen herkenning te vinden, maar ook de andere kenmerken zijn soms niet of nauwelijks meer waarneembaar bij verscheidene oude bastides in Sud-Ouest.
Bastides in de Ariege waar staan ze?
Vaak was voor een bastide de plaats in het landschap zo gekozen dat deze zich gemakkelijker laat verdedigen. Zo koos men bij de stichting vaak voor een heuvel, een plateau of een rivieroever
De bastides werden opgebouwd volgens een vast concept. Deze onderscheiden zich door een regelmatig, bijna altijd rechthoekig stratenpatroon, zoals dat bij de Romeinen al bekend was. Een bastide in de Ariege werd meestal gebouwd met in het hart een plein met een centrale functie. Daarop staat vaak een markthal. De panden rondom het plein zijn bijna altijd winkels. In veel gevallen bevindt zich voor die winkels een arcaden-galerij.
De kerk, die in dit concept minder belangrijk was, staat dan ook niet altijd aangrenzend aan dit centrale plein. Vrij veel bastides in de Ariege waren ommuurd en ook de kerk werd soms verdedigbaar opgebouwd.
Kerken hadden wel vaak een functie bij het verdedigen van de bastide. Bij de verdediging van de bastide kon, vanwege zijn hoogte, de kerktoren van belang zijn. Men kon vanaf de toren de omgeving overzien. Zo kon men in Montesquieu-Volvestre, vanaf de toren, contact onderhouden met omliggende burchten.
Kerken hadden wel eens een soort functie als een donjon. Daarom doen een aantal van de kerken zowel als kerktorens een beetje plomp aan, zoals dat ook in Montesquieu-Volvestre het geval is.
Ook de kerkklok kon worden gebruikt. Daarmee was een duidelijk signaal, hoorbaar tot ver in de omgeving, af te geven.
Wie goed rondkijkt herkent overal in deze omgeving bastides in de Ariege. De meeste gemeenten zijn zodanig uitgebreid dat alleen het centrum van veel huidige gemeenten als de voormalige bastide kan worden aangemerkt. Ook de plaats van de poorten zijn vaak nog terug te vinden.
